موسیقی به روایت تصاویر دوران صفوی

در دوران اسلامی علاوه بر رسالات و کتب مرتبط با تاریخ موسیقی، اطلاعات ارزشمند دیگری را نیز در ارتباط با موسیقی عمدتاً می توان از تصاویر نگارگری ایرانی به دست آورد. در این پایان نامه کوشش بر تجزیه و تحلیل تصاویر، به منظور دست یابی به ناگفته هایی از موسیقی دوره ی صفوی است؛ زیرا در این دوره به دلایل متعدد، جنبه ی علمی موسیقی تا حد زیادی رو به افول نهاد و رسالات و کتب باقی مانده از دوران، پاسخ گوی مسایل پژوهش های امروزین نیستند، بنابراین بسیاری از اطلاعات موسیقایی را می توان از تصاویر به دست آورد. بدین منظور تعداد 111 عدد تصویر، از طریق تحلیل محتوا مورد بررسی قرار گرفته است. در تصاویر نگارگری ایرانی در ارتباط با دوران تاریخی مورد نظر، مکاتب اصلی شامل مکتب تبریز از 906 تا 956 ه.ق. (در حدود نیم سده)، مکتب قزوین از 956 تا 1006 ه.ق.(در حدود نیم سده) و مکتب اصفهان از 1006 تا 1135 ه.ق. (در حدود بیش از یک سده) هستند. علاوه بر تصاویر نگارگری ایرانی به تحلیل تعدادی تصویر از چند سفرنامه از جمله سفرنامه ی کمپفر نیز پرداخته شده و توضیحات سازها در کتاب او از زبان لاتین ترجمه شده و مورد بررسی قرار گرفته است؛ آنچه بر اهمیت تصویر کمپفر از سازها در این دوره می افزاید، در برداشتن دو جنبه ی تصویر و متن در کنار یکدیگر است که چنین رویکردی در رسالات و کتب تاریخی و تصاویر نگارگری تاکنون دیده نشده است. به طورکلی در تصاویر به مواردی چون شکل سازها، اجزای آنها مانند تعداد گوشی ها و وترها، تزیینات و رنگ سازها، هم نشینی سازها در یک گروه موسیقی، حالت به دست گرفتن سازها، جنسیت نوازندگان، انواع رقص ها و تاریخ حیات برخی سازها مانند چنگ و شدرغو می توان پی برد که در رسالات موسیقی غالباً توضیحی در این باره دیده نمی شود. این پایان نامه در سه فصل تنظیم شده است که فصل اول مروری بر تاریخ نگارگری و موسیقی دوران صفوی است؛ در فصل دوم به تحلیل محتوای تصاویر پرداخته شده و فصل سوم به نتیجه گیری اختصاص دارد.